به گزارش ملیت به نقل از مشرق، پدافند هوایی متحرک و مدرن، یکی از تجهیزات بسیار مهم و مورد توجه صنایع دفاعی و نیرو‌های مسلح کشورمان در سال‌های اخیر بوده و آنها همگام با ارتش‌های مهم جهان، به سمت تحقیق و توسعه این نوع سامانه‌ها حرکت کرده اند؛ از توسعه سامانه خوش نام "سوم خرداد که با مدال شکار جاسوس بلند پرواز آمریکایی‌ها در سال ۹۸ تا متحرک کردن توپ‌های ضد هوایی ۳۵ میلی متری و عملیاتی شدن سامانه‌های ۱۵ خرداد در ارتش، همه در راستای توسعه قابلیت تحرک برای پدافند هوایی است. اما با شروع رزمایش مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ در روز‌های اخیر، به نظر می‌رسد که یک سیستم پدافندی متحرک جدید با ویژگی‌های قابل توجه، آماده ورود به یگان‌های رزمی کشورمان است.
در جریان این رزمایش بزرگ و مشترک نیرو‌های مسلح کشورمان، یک سیستم پدافندی متحرک روی شاسی چرخ دار رویت شده که دارای ویژگی‌های خاص و جالبی است. در ابتدا باید گفت که طبق تصاویر به نمایش درآمده از رسانه ملی، این سامانه شامل ۴ پرتابگر عمودی تقریبا کوچک است که روی یک کشنده ۳ محوره قرار گرفته است. تا پیش از این تنها سامانه پرتاب عمودی بومی در کشور ما، باور ۳۷۳ بود که البته آن سامانه در کلاس پدافندی برد بلند قرار دارد.
یک نکته بسیار مهم و حائز توجه در خصوص سیستم‌های دفاعی به صورت کلی و سیستم‌های موشکی و پرتاب کننده‌های عمودی به صورت خاص، قابلیت طراحی آنها در اندازه‌های کوچک و فشرده است. به نظر می‌رسد با سر ریز فناوری‌های دفاعی از ابر پروژه باور ۳۷۳ در حوزه پرتابگر‌های عمودی، حالا به نسل پرتابگر‌های کوچک عمودی نیز در کشور رسیده ایم.
سامانه پدافند ناشناخته در رزمایش پدافند هوایی در استان سمنان
یک سوال مهم دیگر که برای مخاطبان پیش خواهد آمد این است که ما با یک سیستم پرتاب سرد رو به رو هستیم یا گرم؟ پیش از این در بحث‌های مربوط به خرید سامانه اس ۳۰۰ روسی و باور ۳۷۳ ایرانی تفاوت این دو حالت پرتاب شرح داده شده است. به صورت کلی باید گفت که در پرتابگر‌های سرد، معمولا از یک منبع تولید هوای پرفشار استفاده می‌شود که موشک مورد نظر را به سمت بالا و به بیرون از آن فرستاده و سپس موتور موشک فعال می‌شود. سامانه‌هایی مثل اس ۳۰۰ یا "تور" که هر دو ساخته روسیه هستند و در سازمان رزم نیرو‌های مسلح ما نیز وجود دارند از سیستم پرتاب سرد بهره می‌برند.
اما در سیستم‌های پرتاب گرم، موشک مورد نظر در درون مخزن مورد نظر خود فعال شده و معمولا از طریق محل‌های خاصی که در اطراف آن در نظر گرفته شده حرارت خارج می‌شود و موشک حرکت عمودی خود را آغاز کرده و شروع به پرواز می‌کند. اگرچه در حال حاضر تصویری از شلیک موشک از این سامانه منتشر نشده، ولی فضای خالی تعبیه شده در پایین سلول‌های عمودی، احتمال استفاده از حالت شلیک گرم را تقویت می‌کند چراکه این احتمال وجود دارد که این فضای خالی برای خروج گاز‌های گرم به کار برود.
ترکیبی از ویژگی‌های سامانه اروپایی و روسی در محصول ایرانی
نگاه به سامانه جدید و ناشناخته ایرانی، از بحث طراحی و ساخت پرتابگر‌های عمودی تا سیستم راداری نصب شده روی آن، یادآور سامانه‌های پدافندی مدرنی در دنیا است که به نظر می‌رسد مورد توجه مهندسان ایرانی قرار گرفته است، اما از هر کدام از آنها، برخی ویژگی‌ها انتخاب شده که نشان دهنده اشراف متخصصان دفاعی کشورمان روی نمونه‌های مدرن خارجی و انتخاب گزینه‌های مورد نیاز از میان همه ابعاد و عناصر تشکیل دهنده آنهاست. سامانه پدافند هوایی اوموخنتو ساخت آفریقای جنوبی که در اصل برای عملیات دریا پایه توسعه پیدا کرده دارای یک مدل زمین پایه متحرک است که شباهت‌هایی به این سامانه جدید ایرانی دارد.
سامانه پدافند هوایی اوموخنتو
در اروپا نیز یک پروژه موشک سطح به هوا وجود دارد که بر پایه موشک هوا به هوای IRIS-T توسعه پیدا کرده است. این موشک در اصل توسط آلمان و تا حدی با مشارکت دیگر کشور‌ها مثل سوئد، ایتالیا و یونان ساخته شده و در مدل زمین پایه، شباهت‌هایی به طرح جدید پدافندی ایران دارد.
سامانه پدافند زمین پایه بر پایه موشک IRIS-T.
اما مسئله مهم اینجاست که در دو سامانه خارجی مورد اشاره در بالا، بخش‌های راداری از واحد‌های حامل موشک جدا شده و روی کشنده‌های دیگری حمل می‌شود. اما در سامانه ایرانی با الگو گرفتن از طراحی روسی سامانه هایی، چون پانتسیر و با شناختی از ویژگی‌های محیطی و تهدیدات پیش روی کشورمان، سیستم راداری نیز روی همان شاسی نصب شده و با این روش کل سامانه‌های شناسایی، رهگیری و سیستم سلاح روی یک پلتفرم سوار و نیاز به خودرو‌های مختلف کاهش پیدا می‌کند.
در خصوص نوع رادار نصب شده روی این سامانه پدافندی مشخصا نمی‌توان به صورت دقیق، تحلیل یا نظری داد، ولی با توجه به شکل کلی و نگاهی به طراحی‌های مشابه در دنیا، احتمالا با نوعی رادار آرایه فازی رو به رو هستیم. در تصاویر موجود سیستم اپتیکی روی شاسی مورد نظر مشاهده نشده، ولی لینک شدن این سیستم با واحد‌های اپتیکی دور از ذهن نخواهد بود.
سامانه پانتسیر
طبیعتا به دلیل فقدان اطلاعات رسمی، در حال حاضر هیچ گونه اطلاعاتی از این سیستم ناشناخته پدافندی در دسترس نیست، ولی در تصاویر مربوط به رزمایش، این سامانه در نزدیکی دیگر سامانه پدافندی جدید کشور یعنی "مجید" مشاهده شده و ابعاد بخصوص طول سلول‌های پرتاب عمودی نیز نشان می‌دهد احتمالا با یک موشک در کلاس کوتاه برد یا میان برد (در کلاس ۲۰ الی ۴۰ کیلومتر) رو به رو باشیم.
به نظر می‌رسد این سامانه جدید پدافندی در حقیقت لایه جلوتر از سامانه مجید با برد ۸ کیلومتر را پوشش خواهد داد. به نظر می‌رسد با رصد تحولات در جهان و خصوصا مناطق اطراف ایران، بحث پدافند ارتفاع پایین و مقابله با پرنده‌ها و پرتابه‌ها در این ارتفاع، در دستور کار ویژه صنایع دفاعی کشور قرار گرفته و این سامانه جدید نیز در راستای مقابله با همین تهدیدات توسعه پیدا کرده است.
نداجا و ندسا؛ مقصد بعدی سامانه مرموز
نوع طراحی سلول‌های عمودی در سیستم مورد نظر در کنار رادار آن، این سامانه را به یک گزینه بسیار عالی برای مجهز کردن ناو‌های هم نیروی دریایی ارتش و هم نسل جدید شناور‌های سنگین نیروی دریایی سپاه بدل کرده چراکه می‌توان، تمامی مجموعه پدافندی مورد نظر را که به راحتی روی یک کشنده چرخ دار ۳ محوره نصب شده، به یک شناور منتقل کرد. مشخصا در یک ناو جنگی چند صد یا بیش از هزار تنی، تعداد بسیار بیشتری از سلول‌های عمودی پرتاب موشک به همراه رادار، قابلیت نصب داشته و با کمک گرفتن از سیستم‌های هدف یابی دیگر شناور نیز می‌تواند به امر کشف و تعقیب اهداف در این سامانه کمک کرد.
استقرار سامانه پدافندی سوم خرداد روی شناور لجستیکی شهید سیاوشی نیروی دریایی سپاه
نکته مهم دیگر این که جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با داشتن یک سامانه برد بلند بومی با پرتابگر عمودی یعنی باور ۳۷۳ و یک سامانه با اندازه کوچک، توانایی توسعه سلول‌های عمودی در اندازه‌های بزرگتر از نمونه به نمایش درآمده جدید را نیز دارد که هم در بحث پدافند زمینی و هم دریا پایه یکی از کلیدی‌ترین مسائل و گلوگاه‌های فنی و اجرایی به حساب می‌آید.
در هر صورت باید منتظر بود تا در آینده اطلاعات بیشتری از سامانه جدید پدافندی کوتاه برد ایرانی بشنویم، ولی می‌توان گفت حالا دانش و توان فنی اجرای انواع سامانه‌ها با لانچر عمودی و پرتاب گرم، در کشورمان نهادینه شده است.
