مشارکت مردم در جهش تولید با تمرکز بر توسعه صنایع تکمیلی امکان‌پذیر است

زینب قیصری کارشناس ارشد انرژی با اشاره به شعار سال ۱۴۰۳ مبنی بر «جهش تولید با مشارکت مردم» عنوان کرد: ایران بزرگ‌ترین دارنده منابع هیدروکربوری دنیاست و دومین منابع گاز طبیعی و سومین منابع نفت جهان در اختیار کشورمان است، در نتیجه انرژی مزیت نسبی کشور برای رشد و جهش اقتصادی است.
وی افزود: هر چند تحریم‌های نفتی باهدف آسیب رساندن به صنعت نفت کشور توسط آمریکا اعمال شده تا مردم ما را از این مزیت نسبی بی‌بهره نگه دارد، اما دولت سیزدهم در حوزه نفت به‌درستی سیاست‌های بی‌اثر کردن تحریم را در پیش گرفته که البته سرعت اجرای آنها باید بیشتر شود.

قیصری عنوان کرد: طبق گزارش مرکز آمار، رشد اقتصادی ایران در پاییز سال قبل با نفت ۵.۱ درصد و بدون نفت ۲.۵ درصد بوده است، یعنی رشد اقتصادی گروه نفت باعث شده که رشد اقتصادی کل ۱۰۴ درصد افزایش یابد که بیانگر اهمیت صنعت نفت در جهش تولید در کشور است.
کارشناس ارشد انرژی ادامه داد: اما سؤال اصلی اینجاست که مردم چگونه می‌توانند در جهش تولید با استفاده از مزیت نفت و گاز در کشور مشارکت کنند. برای پاسخ به این سؤال باید ابتدا صنعت نفت را به دو بخش بالادست و پایین‌دست تقسیم کرده و برای هر یک از آنها مدل تعریف کرد.

وی توضیح داد: در حوزه بالادستی نفت به دلیل حجم سرمایه‌گذاری بالا در توسعه میادین نفتی، مشارکت مردم در قالب حضور شرکت‌های خصوصی در توسعه تعریف می‌شود. یعنی دولت باید با صدور پروانه‌های نفتی این اجازه را بدهد که اگر بخش خصوصی توانمندی لازم را دارد به‌صورت مستقل و فارغ از بروکراسی‌های پیچیده امضای قرارداد، وارد توسعه میادین نفتی و گاز شود.

قیصری تأکید کرد: همچنین حضور شرکت‌های صنایع عمده مثل پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها در پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل و توسعه میادین گازی از دیگر رویکردهایی است که ضرورت دارد در اعطای نقش به بخش خصوصی در بالادست نفت با جدیت بیشتری در دستور کار قرار بگیرد. هم‌اکنون ایران رقمی معادل صادرات گاز خود را در مشعل می‌سوزاند که رفع آن جز با مشارکت بخش خصوصی ممکن نیست.
کارشناس ارشد انرژی گفت: در زنجیره پایین‌دستی در حوزه پتروپالایشگاه نیز دولت می‌تواند باعرضه ۳۰ درصد از سهام این شرکت‌ها، بخشی از تأمین مالی خود را با استفاده از سرمایه‌های مردمی از بازار بورس جذب کند، موضوعی که در قانون حمایت از صنایع پایین‌دستی نفت و گاز نیز به آن تأکید شد؛ اما همچنان در مسیر اجرا با مشکلاتی همراه است.

وی خاطرنشان کرد: اما اصلی‌ترین نقش مردم در جهش تولید در زنجیره پایین‌دستی یعنی صنایع تکمیلی تعریف می‌شود. در بالادست نفت رقم سرمایه‌گذاری در حد چند ده میلیارد دلار است که از توان مردم خارج بوده؛ اما در حوزه صنایع تکمیلی مردم می‌توانند با چند صد میلیون تومان یا چندین میلیارد تومان نیز کارگاه‌های تولیدی خود را راه‌اندازی کنند و دایره نقش‌آفرینی مردم به دلیل خردشدن رقم سرمایه‌گذاری بیشتر می‎ شود.
قیصری گفت: اما حضور بخش خصوصی در صنایع پایین‌دستی نیازمند برنامه‌ریزی جدی دولت برای تأمین مواد اولیه آنهاست. یعنی باید زنجیره هیدروکربن‌ها به‌عنوان خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها تا تولید مواد اولیه موردنیاز صنایع پایین‌دستی تکمیل شود. در حال حاضر شاهد هستیم که با تنظیم‌گری نادرست حکمران اقتصادی، صنایع پتروشیمی ایران عمدتاً نیمه‌خام فروش هستند و به‌جای تکمیل زنجیره با صادرات مواد نیمه‌خام در زنجیره‌های میانی منجر به عدم شکوفایی صنایع تکمیلی می‌شوند.
کارشناس ارشد انرژی افزود: هم‌اکنون سالانه ۲ تا ۳ میلیارد دلار، یعنی رقمی معادل یک ماه فروش نفت ایران، صرف واردات مواد اولیه‌ای می‌شود که می‌تواند از صنعت پتروشیمی خود ایران تولید شود.

وی یادآورشد: به‌طورکلی هر چه از زنجیره بالادستی نفت یعنی توسعه میادین به سمت زنجیره پایین‌دستی یعنی پتروشیمی‌ها و سپس صنایع تکمیلی حرکت کنیم، ارزش‌افزوده و اشتغال‌زایی افزایش می‌یابد، تحریم‌پذیری کمتر می‎ شود و حجم سرمایه‌گذاری موردنیاز برای تولید نیز کاهش می‌یابد. به همین دلیل تمرکز حکمران برای تحقق شعار سال باید بر توسعه صنایع تکمیلی باشد.

منبع: ایرنا