شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار بعد از اصلاح قیمت، به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. طبق بررسی ها گسل قیمتی پیش از اصلاح قیمت به‌طور میانگین ۴۰درصد بود، حال آنکه بعد از افزایش قیمت‌ها به ۱۷.۶درصد رسیده است.

گسل خودرو بعد از اجرای طرح اصلاح قیمت که هفته گذشته اجرایی شد، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. بر این اساس ۲۳آبان‌ماه که هنوز قیمت رسمی خودرو افزایش نیافته بود، به طور میانگین شکاف ۴۰.۳درصدی بین بهای کارخانه و بازار انواع خودروهای داخلی وجود داشت، اما روز گذشته به‌رغم آنکه قیمت خودرو در بازار نیز افزایش یافته بود، میزان شکاف قیمتی مذکور به ۱۷.۶درصد رسید؛ موضوعی که امیدهایی در راستای کاهش فعالیت دلالان و واسطه‌گران در بازار خودروی کشور ایجاد کرده است.

«دنیای اقتصاد» برای بررسی گسل قیمتی بین کارخانه و بازار، بهای رسمی و همچنین قیمت بازار ۱۵محصول داخلی را در بازه زمانی ۲۳آبان و روز گذشته زیر ذره‌بین قرار داده است. بر این اساس شکاف قیمتی کارخانه و بازار برای ۹محصول ایران‌خودرو ۲۳آبان‌ماه به طور میانگین ۲۵۲میلیون تومان، معادل ۴۵درصد بود، اما این رقم برای محصولات آبی‌پوشان جاده‌مخصوص روز گذشته به ۱۳۱میلیون تومان، معادل ۱۸درصد، رسید.
این بررسی برای ۶ محصول سایپا نیز انجام شد. ۲۳ آبان‌ماه اختلاف قیمت کارخانه و بازار برای این محصولات به طور میانگین ۱۷۰میلیون تومان و ۳۵.۶درصد بود. این تولیدات دومین خودروساز بزرگ کشور دیروز به طور میانگین شکاف قیمتی ۱۰۷.۵میلیون تومانی، معادل ۱۷.۱۸درصد، را تجربه کردند.

مرور این ارقام نشان می‌دهد گسل قیمتی بین کارخانه و بازار خودرو بعد از تصمیم دولت برای ابلاغ قیمت‌های جدید که بعد از ۱۸ماه فریز قیمتی انجام شد، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. اما این امر چه تاثیری بر بازار و صنعت خودروی کشور خواهد گذاشت؟ به اذعان بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودروی ایران، قیمت‌گذاری دستوری و فریز قیمتی ۱۸ماهه، این صنعت را متحمل آسیب‌های زیادی کرد.
طبق آخرین آمار و اطلاعاتی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده و در سامانه کدال منتشر شد، زیان انباشته خودروسازان بزرگ کشور (غیرتلفیقی) از مرز ۲۰۸همت عبور کرده است. اما اصلاح قیمت خودرو می‌تواند سروسامانی به صورت‌های مالی خودروسازها بدهد. این موضوع می‌تواند در میان‌مدت موجب افزایش تولید خودروسازان شده و اگر همین روند ادامه پیدا کند، در بلندمدت می‌تواند روی کیفیت محصولات تولیدی آنها نیز تاثیر بگذارد.
از طرف دیگر شاید مهم‌ترین تاثیر کاهش شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار روی جذابیت بازار خودرو برای دلالان باشد. زمانی که قیمت کارخانه و بازار نزدیک به هم باشد، انگیزه برای خرید خودرو از کارخانه با هدف فروش در بازار آزاد و کسب سود کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند باعث کاهش حجم تقاضای غیرواقعی شود.
وضعیت فعلی بازار و صنعت خودرو به شکلی است که دلالان و واسطه‌گران بیشترین نفع را از این بازار می‌برند. پیش از این نیز انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور در آخرین گزارش خود از این صنعت اعلام کرده بود که شکاف قیمتی موجود بین بازار خودرو و کارخانه در چند سال اخیر حدود۵۰۰همت بوده که این میزان نصیب دلالان شده است.
نظام دونرخی خودرو و گسل عمیق بین این دو نرخ موجب شده بود یک خرید و فروش ساده بین کارخانه و بازار خودرو سودهای کلانی را به جیب سفته‌بازان روانه کند. حالا اما کاهش این گسل می‌تواند برخی از دلالان را به‌تدریج از این بازار خارج کند.
2 copy

تاثیر دیگری که این موضوع می‌تواند روی بازار خودرو داشته باشد، افزایش دسترسی مصرف‌کنندگان واقعی به خرید از کارخانه است. کاهش اختلاف قیمت می‌تواند باعث شود مصرف‌کنندگانی که واقعا به خودرو نیاز دارند (نه برای سرمایه‌گذاری یا دلالی)، شانس بیشتری برای خرید خودرو از کارخانه داشته باشند. این امر با کاهش تقاضا در بازار حتی می‌تواند در میان‌مدت به تعدیل قیمت‌ها در بازار آزاد هم منجر شود.
همچنین با خروج دلالان و منطقی‌تر شدن فرایند خرید خودرو، شفافیت در بازار خودرو می‌تواند افزایش پیدا کند. وقتی قیمت‌ها به هم نزدیک‌تر شوند، شفافیت بیشتری در تعیین ارزش واقعی خودرو ایجاد می‌شود و اعتماد عمومی به بازار افزایش می‌یابد.
البته همه این موارد در شرایطی است که رشد رسمی قیمت خودرو در کوتاه‌مدت می‌تواند نارضایتی‌هایی را به همراه داشته باشد، کمااینکه در چند روز گذشته شاهد این امر بودیم، اما با کاهش شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند منجر به انتفاع همه ذی‌نفعان اصلی بازار خودرو شود.

جزئیات تغییرات شکاف قیمتی

همان‌طور که اشاره شد، شکاف قیمتی 9 محصول ایران خودرو 23آبان‌ماه به طور میانگین 252میلیون تومان، معادل 45درصد بود؛ این رقم برای محصولات آبی‌پوشان جاده‌مخصوص روز گذشته به 131میلیون تومان، معادل 18درصد، رسید.
در بین خودروهای مورد بررسی «دنیای اقتصاد»، بیشترین شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار مربوط به پژو 207 دنده‌ای فرمان هیدرولیک بود. این محصول تا پیش از افزایش قیمت با بهای نهایی کارخانه 471میلیون تومان به فروش می‌رفت، 23آبان‌ماه امسال قیمت این خودرو در بازار 735میلیون تومان بود، بنابراین این محصول در بازار 56درصد، معادل 264میلیون تومان، گران‌تر از کارخانه به فروش می‌رسید. اما بهای نهایی کارخانه همین خودرو بعد از اصلاح قیمت 615میلیون تومان اعلام شد. به رغم آنکه قیمت آن در بازار نیز تا حدی افزایش یافته و به 770میلیون تومان رسید اما شکاف قیمتی برای این محصول کاهش یافته و به 25.2درصد معادل 155میلیون تومان رسید.
سورن‌پلاس دوگانه‌سوز محصول دیگری است که شکاف قیمتی کارخانه و بازار آن را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم. بر این اساس بهای کارخانه‌ای این محصول پیش از اصلاح قیمت 504میلیون تومان بود، اما طبق محاسبات سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان این رقم به 653میلیون تومان رسید. بهای سورن‌پلاس دوگانه‌سوز در بازار روز 23آبان 760میلیون تومان بود اما روز گذشته با بهای 815میلیون تومان خرید و فروش شد؛ بنابراین تفاوت بین دو نرخ این خودرو 23‌آبان‌ماه 256میلیون تومان معادل 50.8 درصد بود، اما این رقم دیروز به 162میلیون تومان و 24.8درصد رسید.
تارا اتوماتیک LXV4 نیز پیش از این شکاف قیمتی قابل‌توجه 43.5درصدی را بین کارخانه و بازار تجربه می‌کرد. 23آبان‌ماه بهای کارخانه این خودرو 690میلیون تومان بود اما در بازار 990میلیون تومان (یعنی 300میلیون تومان گران‌تر) خرید و فروش می‌شد. اما حالا بعد از آنکه قیمت رسمی آن به 901میلیون تومان رسیده، روز گذشته در بازار یک‌میلیارد و 60میلیون تومان خرید و فروش شد. بنابراین شکاف قیمتی بین بازار و کارخانه برای این محصول به 17.6درصد، معادل 159میلیون تومان، کاهش یافت.
محصولات دومین خودروساز بزرگ کشور نیز فرآیند مشابهی را طی کرده است. 23آبان‌ماه اختلاف قیمت کارخانه و بازار برای این محصولات به طور میانگین 170میلیون تومان و 35.6درصد بود. این تولیدات دومین خودروساز بزرگ کشور دیروز به طور میانگین شکاف قیمتی 107.5میلیون تومانی، معادل 17.18درصدی، را تجربه کرد.
بیشترین شکاف قیمتی برای محصولات نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص مربوط به شاهین دنده‌ای است. بهای کارخانه این خودرو از 444میلیون تومان به 593میلیون تومان رسیده، اما در بازار رشد قیمت آن از 740میلیون تومان به 800میلیون تومان بوده است. بنابراین 23‌آبان‌ماه شکاف بین دو نرخ این محصول 66درصد و 296میلیون تومان بود اما اکنون این اختلاف به 35درصد و 207میلیون تومان رسیده است.
آخرین محصولی که فراز و فرود شکاف قیمت کارخانه و بازار آن را بررسی می‌کنیم، کوئیک S با استانداردهای 85‌گانه است. این محصول تا پیش از افزایش قیمت با بهای نهایی کارخانه 305میلیون تومان به فروش می‌رفت، 23‌آبان‌ ماه امسال قیمت این خودرو در بازار 425میلیون تومان بود، بنابراین این محصول در بازار 39.3درصد معادل 120میلیون تومان گران‌تر از کارخانه به فروش می‌رسید، اما بهای نهایی همین خودرو بعد از اصلاح قیمت 405میلیون تومان اعلام شد. به رغم آنکه قیمت آن در بازار نیز تا حدی افزایش یافته و به 440میلیون تومان رسید، اما شکاف قیمتی برای این محصول کاهش یافته و به 8.6درصد، معادل 35میلیون تومان، رسید.