سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد گفت: در سطح بین‌المللی، جای نگرانی عمیق است که شاهد یک رقابت تسلیحاتی هسته‌ای بی‌سابقه و نگران‌کننده باشیم.

امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در پنجمین جلسه کنفرانس ایجاد منطقه خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی سخنرانی کرد.

متن سخنرانی ایروانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
آقای رئیس،
مایلم در آغاز، انتخاب جنابعالی به‌عنوان ریاست این جلسه از کنفرانس ایجاد منطقه خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی را تبریک بگویم. تحت هدایت شایسته شما، ما انتظار یک جلسه موفقیت‌آمیز را داریم.
همچنین مایلم مراتب سپاس خود را از لیبی به خاطر رهبری مؤثر آن در چهارمین جلسه کنفرانس ابراز نمایم.
آقای رئیس،

چشم‌انداز جهانی کنونی، به‌ویژه جنگ نسل‌کشی رژیم اسرائیل در غزه طی سال گذشته و تجاوز آشکار آن به کشورهای دیگر منطقه، بر ضرورت فوری ایجاد یک منطقه عاری از تمامی سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه تأکید دارد. دلیل ایجاد چنین منطقه‌ای، هرگز این‌چنین مرتبط و فوری نبوده است.

آقای رئیس، در سطح بین‌المللی، جای نگرانی عمیق است که شاهد یک رقابت تسلیحاتی هسته‌ای بی‌سابقه و نگران‌کننده باشیم. کشورهای دارای سلاح‌های هسته‌ای نه تنها طی دهه‌ها در انجام تعهدات و تعهدات خلع سلاحی خود کوتاهی کرده‌اند، بلکه به دنبال نوسازی و به‌روزرسانی زرادخانه‌های هسته‌ای خود بوده‌اند و در ترتیبات به‌اشتراک‌گذاری هسته‌ای مشارکت کرده‌اند که مستقیماً با تعهدات عدم اشاعه آن‌ها در تضاد است.
تأسف‌آور است که توازن اصول اساسی مندرج در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) به نفع اولویت دادن بیش از حد به اصل عدم اشاعه مختل شده است، در حالی که اصول استفاده صلح‌آمیز و خلع سلاح مورد غفلت قرار گرفته‌اند. این اختلال در توازن اصولی توسط برخی دولت‌ها برای اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات نادرست، از جمله اقدامات قهری یک‌جانبه(UCMs)، مورد سوءاستفاده قرار گرفته است که به‌طور غیرقانونی منافع قانونی و حقوقی دولت‌های غیرهسته‌ای را به خطر انداخته‌اند.

در سطح منطقه‌ای، رژیم اسرائیل، با حمایت دولت ایالات متحده، به انباشت انواع سلاح‌های کشتار جمعی ادامه می‌دهد، بدون اینکه عضو هیچ معاهده الزام‌آور بین‌المللی در زمینه خلع سلاح باشد یا تحت هرگونه سازوکار نظارتی یا تأیید قرار گیرد.

تأسف‌آور است که برای دهه‌ها، مخالفت غیرقانونی رژیم اسرائیل با درخواست‌های مداوم بین‌المللی برای ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه، که در سال ۱۹۷۴ توسط ایران پیشنهاد شد، ادامه داشته است.

با سیاسی کردن این ابتکار، رژیم اسرائیل تلاش می‌کند دلیل واقعی مخالفت خود با ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی را پنهان کند: حفاظت از برنامه سلاح‌های کشتار جمعی خود از طریق فرار از هرگونه تعهد الزام‌آور قانونی.

اقدامات رژیم اسرائیل، از جمله اقدامات تروریستی و خرابکاری علیه برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی و دانشمندان منطقه، و همچنین اظهارات نخست‌وزیر آن برای یک «تهدید هسته‌ای معتبر علیه ایران» در جریان هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۳، و پیشنهاد یک وزیر اسرائیلی برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در نوار غزه، نیازمند مداخله فوری نهادهای بین‌المللی از جمله شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

ما این اقدامات غیرقانونی و غیرمسئولانه را به شدت محکوم می‌کنیم و بر خطر ناشی از وجود سلاح‌های کشتار جمعی در دستان چنین رژیمی نامشروع تأکید می‌کنیم. این اقدامات بر ضرورت فوری ایجاد یک منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در منطقه تأکید می‌کند، به‌عنوان گامی حیاتی برای رسیدگی به توانمندی‌های سلاح‌های کشتار جمعی رژیم اسرائیل و پاکسازی منطقه از این سلاح‌های تهدیدآمیز.

آقای رئیس،
با گذشت پنج سال از آغاز این کنفرانس، ضروری است که هم به جلسات گذشته و هم به جلسات آینده کنفرانس و کمیته کاری آن نگاه کنیم تا مسیر کلی آن تقویت شود. در این راستا، مایلم چند نکته را مطرح کنم:

۱. کنفرانس تنها ابتکاری است که یک چارچوب جامع را فراهم می‌کند که تمامی کشورهای خاورمیانه مایل به مشارکت در بحث‌های مرتبط با موضوع حساس امنیت ملی هستند، در حالی که سایر سازوکارهای موجود صرفاً محدوده‌ایزیرمنطقه‌ای دارند. بنابراین، تقویت کنفرانس از طریقمشارکت سازنده تمامی اعضا و ناظران دعوت‌شده ضروریاست.

۲. موفقیت، پایداری و اعتبار کنفرانس تا زمانی که رژیماسرائیل از مشارکت خودداری می‌کند و ایالات متحده با عدم مشارکت خود از این موضع حمایت می‌کند، به خطر می‌افتد. این موضوع باید در کنفرانس به‌طور جدی بررسی شود و راهکارهای مختلفی برای غلبه بر این موانع مورد بررسی قرار گیرد.

۳. یکی از دستاوردهای کلیدی کنفرانس تأکید بر ضرورت پیوستن سریع رژیم اسرائیل به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و ارائه سریع تأسیسات هسته‌ایآن به یک توافقنامه پادمان جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمیاست. برای بهره‌گیری از این پیشرفت، کنفرانس باید بر لزوم خلع سلاح واقعی پیش از ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ایتأکید کرده و یادآور شود که پیوستن رژیم اسرائیل به NPTبه‌عنوان یک کشور غیرهسته‌ای باید نخستین گام به‌سویمنطقه‌ای عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه باشد. در این زمینه، پیوستن رژیم اسرائیل به کنوانسیون‌هایمنع سلاح‌های شیمیایی (CWC) و بیولوژیکی (BWC) ضروری است.

۴. با توجه به فقدان سازوکار توافق‌شده‌ای در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت بر نابودی سلاح‌های هسته‌ای، بحث‌های بیشتری با مشارکت کارشناسان فنی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورهای عضو در کمیته کاری لازم است تا رویکردی مؤثر تدوین شود.

۵. کنفرانس باید رویکردی جامع اتخاذ کند و اطمینان حاصل کند که سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی نادیده گرفته نشوند، به‌ویژه با توجه به نبود سازوکار تأیید در کنوانسیونسلاح‌های بیولوژیکی (BWC). در این راستا، ما تخصیصبحث‌های موضوعی به ابعاد شیمیایی و بیولوژیکی منطقهخاورمیانه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی را در جلسات آتیکنفرانس و همچنین در کمیته کاری پیشنهاد می‌کنیم.

۶. دامنه بحث‌های کنفرانس و کمیته کاری باید به سلاح‌هایهسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکی محدود شود. معرفیموضوعات غیرتوافقی یا مورد اختلاف در این فرآیند می‌تواندغیرسازنده باشد و باعث کاهش انگیزه‌ها شود.

۷. اعضای کنفرانس به لزوم اطمینان از حق انکارناپذیر استفاده صلح‌آمیز از فناوری‌های هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکیبدون محدودیت اذعان کرده‌اند. جلسات آتی کنفرانس باید نه تنها این حق را تأیید کند، بلکه سازوکارهای اجرایی مشخصیرا برای حفاظت از حقوق کشورهای عضو در برابر هرگونه مانع، از جمله اقدامات قهری یک‌جانبه (UCMs)، ایجاد کند.

۸. جلسات آینده کنفرانس و کمیته کاری می‌توانند امکان ایجادچارچوبی برای همکاری صلح‌آمیز هسته‌ای را بررسی کنند تا صلح و همکاری در منطقه ترویج یابد. این می‌تواند شامل ایجاد کنسرسیومی برای تولید سوخت میان کشورهایی با نیروگاه‌های هسته‌ای باشد، که شفافیت، اعتماد و منابع مشترک را برای منفعت تمامی طرف‌های درگیر تقویت کند.

۹. استفاده از تجربیات ارزشمند سایر معاهدات منطقه‌ای بر اهمیت مشارکت مستمر و پایدار با آن سازمان‌ها تأکید دارد. جلسات آینده کمیته کاری می‌تواند زمان بیشتری را به بحث‌های عمیق و تبادل نظر با نمایندگان سایر مناطق عاری از سلاح‌های هسته‌ای اختصاص دهد.

۱۰. کشورهای دارای سلاح‌های هسته‌ای غربی که در اینکنفرانس به‌عنوان ناظر شرکت می‌کنند، نباید از فرصت تعامل با کشورهای منطقه درباره ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه سوءاستفاده کرده و ادعاهای بی‌اساسعلیه اعضای کنفرانس مطرح کنند. این رفتار باید در جلسات آینده متوقف شود و در صورت ادامه، کنفرانس باید اقدامات مناسب اتخاذ کند. این کشورها باید بر مسئولیت اصلی خود در چارچوب کنفرانس تمرکز کنند: مذاکره درباره تضمین‌هایامنیتی منفی برای کشورهای منطقه.

۱۱. بحث‌های ما در این کنفرانس باید به اتخاذ مواضع هماهنگ توسط اعضای آن در سایر مجامع مرتبط منجر شود. به‌عنوان مثال، تهدید هسته‌ای رژیم اسرائیل علیه ایران، مانند تهدیدهسته‌ای آن علیه غزه، شایسته محکومیت توسط کشورهایعضو کنفرانس است.

۱۲. با توجه به اهمیت درگیر کردن بخش‌های مرتبط کشورهایعضو کنفرانس در دستیابی به هدف نهایی آن، برگزاریرویدادهای منطقه‌ای برای مشارکت دادن بخش‌های نظامی و غیرنظامی گوناگون ابتکاری ارزشمند است. تشویق به مشارکت داوطلبانه از سوی هر کشور منطقه، فراتر از کشور میزبان، حمایت و مشارکت این بخش‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایشداده و به انتشار اطلاعات، افزایش آگاهی و بهبود کارآیی کلیکنفرانس کمک می‌کند. در این راستا، از دولت قطر به‌خاطر برگزاری نشست منطقه‌ای پربار سپاسگزاریم.

۱۳. از نظر ساختاری، هم کنفرانس و هم جلسات کمیته کاری آن مؤثر بوده‌اند. کمیته کاری بحث‌های ارزشمندی را تسهیل کرده که با حضور کارشناسان حمایت شده است. بنابراین، نیازی به ایجاد هیچ سازمان جدیدی وجود ندارد.

آقای رئیس،
ایران متعهد به انجام تعهدات بین‌المللی خود، از جمله تعهدات خود در چارچوب موافقت‌نامه جامع پادمان (CSA)، در عین حفظ منافع ملی مطابق با حقوق بین‌الملل است.

در پایان، ایران به مشارکت فعال در موفقیت این کنفرانس تا دستیابی به هدف آن، که ارتقای امنیت منطقه‌ای در خاورمیانه و زیرمنطقه‌های آن، از جمله خلیج فارس، است، پایبند خواهد ماند.
سپاسگزارم.